پرسش :

انساني كه به تناسب شغل خود امانتدار اموالي است كه در اختيار ديگران نيز قرا ر مي دهد آيا بايد با ديد خوش بينانه به همه نگاه كند يا با ديدي كه با حفظ امانت داري او منافات نداشته باشد (بالاجبار بايد به همه شك داشته باشد)وگرنه امانتي كه در اختيار اوست فنا خواهد شد؟


شرح پرسش :
پاسخ :
شرع مقدس به ما دستور مى‏دهد كه نسبت به آدميان خوش‏بين باشيم و كار آنان را حمل بر صحت كنيم و در مقام عيب‏جويى و سوء ظن به ديگران نباشيم. در عين حال در جنبه عمل و معاشرت (ونه انديشه و پندار و برداشت) به مادستور داده است كه مراقبت‏هاى لازم رادر ارتباط و تماس با ديگران به كار برده و بى‏جهت به افراد اطمينان نكنيم وحتى كسى را كه به دوستى مى‏گيريم داراى صفات و ويژگى‏هاى خاص ياد شده و بعضى نقاط منفى را هم نداشته باشد. اين ويژگى‏ها درباره كسى كه محرم اسرار آدمى است يا در جنبه مالى به او اعتماد مى‏كند بايد بيشتر و دقيق‏ترباشد، بنابراين خوش‏بينى در مقام برداشت نظر و قضاوت درباره افراد است و بدبينى در اين مقام نكوهيده است، امادر مقام عمل احتياط و دورى از اعتماد بى‏جهت و تحقيق و مطالعه و آزمايش لازم است.
بنابراين كسي كه مسئول و امانتدار است بايد در نگهداري و حفاظت از اموال بايد كاملاً اهل احتياط باشد و همانطور كه گفته شد لازمة‌اين احتياط بدبيني و سوء ظن به ديگران نيست. چنان كه در «سوره بقره، آيه 282» درباره شاهدان عينى و مكتوب شدن قرارداد قرض سفارش شده است تااز سوء استفاده احتمالى، جلوگيرى شود و موجب پشيمانى نگردد.
توجه داشته باشيم كه آنچه درباره خوش‏بينى و پسنديده بودن آن گفته شد، در جايى است كه صلاح بر اكثريت اهل زمان حاكم باشد اما اگر بر اكثريت اهل زمان صلاح حاكم نبود بلكه اهل گناه و فسق و فجور بودند همان خوش‏بينى درجنبه نظر و برداشت نيز صحيح نيست.
صلاح و فساد اهل زمان هم يك امر نسبى و متحول است. ممكن است در محلى اكثريت آن اهل صلاح باشند و درمحل ديگر اكثريت اهل فساد و يا در دو زمان متفاوت اهل يك منطقه دوگونه گرايش به صلاح و يا فساد داشته باشند.
www.dte.ir